Ὁ Χριστός μας στηρίζει τὴν Ἐκκλησίαν Του, τὴν ὁποίαν ἔκτισε μὲ τὸ τίμιο αἷμά Του στοὺς αἰῶνες τῶν αἰώνων. Γιὰ τὴ συνεχῆ παρουσία καὶ προστασία Του μᾶς διαβεβαίωσε ὁ ἴδιος μὲ τὰ λόγια Του πρὸς τοὺς Ἁγίους Ἀποστόλους στὸ ὄρος τῆς Γαλιλαίας μετὰ τὴν Ἀνάστασή Του: «Ἰδοὺ Ἐγὼ μεθ’ ὑμῶν εἰμι πάσας τὰς ἡμέρας» (Ματθ. κη΄ 20). Ἄλλοτε πάλι μᾶς βεβαίωσε ὅτι δὲν θὰ μᾶς ἀφήσει μόνους στὶς δυσκολίες τῆς ζωῆς λέγοντας: «Οὐκ ἀφήσω ὑμᾶς ὀρφανούς» (Ἰωάν. ιδ΄ 18). Ὁ Ἀπόστολος Πέτρος ἐνθυμούμενος τὸν Ψαλμωδὸ Δαβὶδ αὐτὴ τὴ ζωντανὴ παρουσία τοῦ Χριστοῦ μας τὴν αἰσθανόταν καθημερινὰ στὴ ζωή του καὶ ἀπὸ αὐτὴ ἔπαιρνε δύναμη στὸν κηρυκτικό του ἀγώνα λέγοντας: «Προωρώμην τὸν Κύριον ἐνώπιόν μου διὰ παντός, ὅτι ἐκ δεξιῶν μού ἐστιν, ἵνα μὴ σαλευθῶ» (Πράξ. β΄ 25).
Στοὺς δυσχείμερους χρόνους τῆς ὑποδουλώσεως τῶν Χριστιανῶν ἀπὸ τοὺς Ἀγαρηνοὺς ὁ Χριστός μας δὲν μᾶς ἐγκατέλειψε. Ἔστειλε τοὺς ἀνθρώπους Του νὰ φωτίσουν καὶ νὰ στηρίξουν τὸ λαό Του. Ἔστειλε τοὺς Κολλυβάδες Ἁγίους, ἔστειλε τὸν Πατροκοσμᾶ, ἔστειλε τὸν Παπουλάκο, ἔστειλε μεταξὺ πολλῶν ἄλλων καὶ τὸν Ὅσιο Σοφιανό, τὸ ἀλεξιτήριο αὐτὸ ἐνάντια στὴν ἀλλαγὴ πίστεως, δηλαδὴ τὴν ἐξόμωση τῶν Χριστιανῶν στὰ ἑλληνικώτατα βουνὰ τῆς Ἠπείρου μας, στὴ Δρυϊνούπολη καὶ στὸ Πωγώνι. Ὁ Ὅσιος Σοφιανὸς διαδραμάτισε τὸ ρόλο τοῦ πατέρα, τοῦ παιδαγωγοῦ, τοῦ πνευματικοῦ καθοδηγητοῦ, τοῦ φωτιστοῦ, τοῦ χειραγωγοῦ τῶν πιστῶν πρὸς τὴ σωτηρία. Τὰ φλογερὰ κηρύγματά του συνέπαιρναν τὰ πλήθη καὶ ἀνέκοπταν τὰ κύματα τῶν ὁμαδικῶν ἐξισλαμισμῶν ποὺ ἀποσκοποῦσαν στὸν ἀφανισμὸ τοῦ Ὀρθόδοξου Χριστιανικοῦ στοιχείου στὴν ἀκριτικὴ αὐτὴ περιοχὴ τῆς Ἑλλάδος. Δίκαια, λοιπόν, ὁ Ὅσιος Σοφιανὸς χαρακτηρίστηκε πρόδρομος καὶ ὁμόζηλος τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ, ἀφοῦ ἔδρασε ἑβδομήντα χρόνια πρὶν τὴν ἐμφάνισή τοῦ τελευταίου στὰ μέρη τῆς Ἠπείρου..
Μαζὶ μὲ ὅλη τὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ καυχᾶται γιὰ τὸν Ἱεράρχη, διδάσκαλο καὶ ἀσκητὴ Σοφιανὸ καὶ ἡ γραφικὴ καὶ εὔανδρη Πολύτσανη, ἡ νύμφη τοῦ Πωγωνίου, ἀπὸ τὴν ὁποία πιθανὸν νὰ καταγόταν ὁ Ὅσιος, καὶ τῆς ὁποίας ὑπῆρξε ἀναμφίβολα ἡ ἡρωϊκώτερη μορφή, ὁ ἔξοχος μάρτυρας καὶ ὁ ἀκατάβλητος ὑπερασπιστὴς καὶ ἅγιος φύλακάς της. Τὸ ἐνδιαφέρον τοῦ Ὁσίου Σοφιανοῦ γιὰ τὴν ὄμορφη Πολύτσανη εἶναι μοναδικὸ καὶ μᾶς προδιαθέτει νὰ τὸν χαρακτηρίσουμε γνήσιο τέκνο της.
Ὅπως ὁ λύχνος τοποθετεῖται πάνω στὴ λυχνία, γιὰ νὰ φωτίζει ὅλη τὴν οἰκία, ἔτσι καὶ ὁ Ὅσιος Σοφιανός, ὁ φωτιστὴς τοῦ ποιμνίου του, τοποθετήθηκε μὲ τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ στὸ θρόνο τῆς Δρυϊνουπόλεως καὶ τοῦ Ἀργυροκάστρου, μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1672 καὶ 1720. Τὸ θρόνο αὐτὸ τὸν κατακόσμησε μὲ τὸ ἀνύστακτο ἐνδιαφέρον του γιὰ τὰ λογικά του πρόβατα καὶ γιὰ τὴ στήριξη αὐτῶν σὲ στιγμὲς ποὺ οἱ Ἀγαρηνοὶ ἐπέβαλαν μὲ τὴ βία τὸν ἐξισλαμισμό. Ἀργότερα λόγῳ τοῦ προβλήματος τῆς ἐξωμοσίας ὁ Ὅσιος Σοφιανὸς παραιτήθηκε ἀπὸ τὸ θρόνο του ὄχι γιὰ νὰ ἡσυχάσει, ἀλλὰ νὰ δράσει περισσότερο ἐλεύθερα, καί, ἀφοῦ ἔγινε μεγαλόσχημος μοναχός, ἵδρυσε σχολεῖο στὴν περίφημη Μονὴ τοῦ Ἁγίου Ἀθανασίου στὴν Πολύτσανη, μὲ σκοπὸ τὴ διδασκαλία τῶν ἑλληνικῶν γραμμάτων καὶ τὴ διάδοση καὶ στήριξη τοῦ Χριστιανισμοῦ. Ἐδῶ ὁ ἀσκητὴς ἐπίσκοπος, ὁ Ὅσιος Σοφιανός, μὲ τὶς διδαχές του, τὶς νουθεσίες του, τὴν ἀκατάβλητη ὑποδειγματικὴ ὑπομονή του καὶ τὸ θαραλέο του φρόνημα ὕψωσε ἀναχαιτιστικὸ φράγμα στὴν ἀλλόθρησκη ἐπιβουλὴ πρὸς ἐξισλαμισμὸ τῶν Χριστιανῶν. Ἡ ἁγιότητα τοῦ βίου του, τὸ βάθος τῆς πίστεώς του καὶ ὁ ἔνθερμος ζῆλος του ἔκαναν τὸν Ὅσιο πολὺ ἀγαπητὸ ὄχι μόνο στοὺς Ἕλληνες, ἀλλὰ καὶ στὰ ἄλλα φύλα τῆς περιοχῆς του, τῆς Πρεμετῆς, τοῦ Δελβίνου καὶ τοῦ Ἀργυροκάστρου. Καὶ αὐτοὶ οἱ Ἀγαρηνοὶ εὐλαβοῦνταν τὸν Ὅσιο, γιατὶ κάποτε σὲ μιὰ Ὀθωμανίδα ποὺ εἶχε χάσει τὸ φέσι μὲ τὰ φλουριά, τῆς ὑπέδειξε τὸ σημεῖο ποὺ αὐτὸ βρισκόταν. Ἄλλο θαυμαστὸ σημεῖο ποὺ κατέστησε σεβαστὸ τὸν Ὅσιο στὴ γύρω περιοχὴ εἶναι τὸ φύτευμα τριῶν δαυλιῶν ἀπὸ κερασιὰ ποὺ καίγονταν στὸ τζάκι. Γιὰ τόνωση τῆς πίστεως κάποιου ἄπιστου ἐνώπιον του τὰ ἀπομάκρυνε ἀπὸ τὴ φωτιὰ καὶ τὰ φύτεψε. Αὐτὰ τὴν ἑπόμενη ἄνοιξη βλάστησαν και ἔβγαλαν καὶ καρπούς.
Ὁ Ὅσιος Σοφιανὸς κοιμήθηκε τὸ 1711 στὸ Μοναστήρι του στὴν Πολύτσανη, ὅπως δείχνει χρονολογία πάνω σὲ ἄκοσμο ξύλινο κιβώτιο, τὸ ὁποιο περιέκλειε τὰ ἱερά του λείψανα. Ἀργότερα αὐτὰ μεταφέρθηκαν σὲ ἀσημένια λάρνακα, τὴν ὁποία παρήγγειλε ὁ Ἡγούμενος τῆς Μονῆς, Ἱερομόναχος Χρύσανθος. Ἡ λάρνακα αὐτὴ πωλήθηκε δυστυχῶς ἀπὸ τὸ ἀπολυταρχικὸ καθεστὼς τῆς περιοχῆς τοῦ εἰκοστοῦ αἰῶνος. Τὰ λείψανα, ὅμως, βρέθηκαν πρόσφατα σὲ ξύλινη πρόχειρη θήκη μὲ τὴν ἐπιγραφή: «Ἐνθάδε κεῖνται τὰ λείψανα τοῦ Ἱερομάρτυρα Σοφιανοῦ». Ἡ ξύλινη αὐτὴ θήκη σήμερα εἶναι ἐγκολπωμένη σὲ προσκυνητάρι τοῦ δεξιοῦ κίονα τοῦ Ναοῦ τοῦ Μοναστηριοῦ τοῦ Ἁγίου Ἀθανασίου καὶ τοῦ Ὁσίου Σοφιανοῦ στὴν Πολύτσανη. Οἱ κάτοικοι τῆς περιοχῆς συνήθισαν νὰ παίρνουν ἀπὸ εὐλάβεια ἀποτμήμτα τῶν ἁγίων αὐτῶν λειψάνων γιὰ φυλακτὰ καὶ γιατὶ θεωροῦσαν τὸν Ἅγιο προστάτη τῶν ποιμένων καὶ σημειοφόρο, δηλαδὴ θαυματουργό, ποὺ γρήγορα ἔσπευδε νὰ βοηθήσει ὅσους μὲ πίστη ἐπικαλοῦνταν τὴ χάρη του. Ἡ μνήμη του τιμᾶται στὶς 26 Νοεμβρίου.
Πηγή υλικού:
Δρ. Χαραλάμπους Μ. Μπούσια, Ὁ Ὅσιος Σοφιανὸς, ὁ σημειοφόρος, Ἐπίσκοπος Δρυϊνουπόλεως, Αθήνα 2009
Επιλογή υλικού:
Αικατερίνη Διαμαντοπούλου
Υπεύθυνη Υλικού των Ιστοχώρων του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων