Αλύπιος, όνομα που δεν απαντάται σε πολλά εκκλησιαστικά κείμενα. Μετά από αναζήτηση στα λεξικά (στα λήμματα της λέξης Αλύπιος) φαίνεται ότι αυτό πρωτοεμφανίστηκε το 2ο αιώνα μέχρι τον 6ο αιώνα. Μεταξύ αυτών που έφεραν το όνομα, ήταν ένας μάρτυς αγνώστων στοιχείων, ένας όσιος ασκητής αγιασθείς, δύο Αρχιερείς, ένας Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, ένας Επίσκοπος Καισαρείας, ένας Ιερέας, δύο εθνικοί και ένας Χριστιανός περιπεσών σε ασωτεία και μεταμεληθείς, διά βίου φίλος και μαθητής του ιερού Αυγουστίνου.
Ο Οσιομάρτυς ή μάρτυς ή νεομάρτυς Αλύπιος εμφανίζεται στα εορτολόγια και εορτάζει την 27 Μαϊου, μαζί με τον Άγιο Μάρτυρα και Ομολογητή Ιωάννη το Ρώσο από το Προκόπι της Καππαδοκίας. Το Συναξάρι αναφέρει απλώς για αυτόν ότι «λίθῳ τήν κεφαλήν συντριβεὶς τελειοῦται» και τίποτα άλλο.
Υπάρχει ακόμα ο νεότερος όσιος Αλύπιος, Ρώσος, που αγίασε στη σκήτη του Κιέβου. Στους έσχατους χρόνους «ἐν σπηλαίῳ αὐτός ἁγιασθεὶς». Αγιογράφος, ο Όσιος Αλύπιος ο εν Κιέβω εορτάζει την 17 Αυγούστου, αλλά δεν υπάρχει στα παλιά συναξάρια και Αγιολόγια. Εμφανίζεται στα Αγιολόγια με τους Αγίους της Ρωσικής Εκκλησίας που αναφέρουν: «Τόν ἐν τῇ Μονῇ τοῦ Σπηλαίου τοῦ Κιέβου ἀθλήσαντα». Γράφουν τα Αγιολόγια: «Ο Όσιος Αλύπιος ο Εικονογράφος, ένα από τα μυρίπνοα άνθη που άνθισαν στην περίφημη Λαύρα των Σπηλαίων, στο Κίεβο της Ρωσίας, έζησε με φιλοπονία, αρετή και ακρίβεια τη μοναχική του ζωή και διεκρίθη για την ταπεινοφροσύνη του, την προσπάθεια και την υπομονή». Αναφέρεται και το θαύμα που έγινε πριν την έξοδό του από τη ζωή και τον αγιασμό του, για την εικόνα της Παναγίας που έφτιαξε Άγγελος Κυρίου για να την προσφέρει ο Άγιος τη μέρα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στον αδημονούντα πιστό, καθώς ο ίδιος ήταν ασθενής και κατάκοιτος. «Ευλογητός ο Θεός» είπε ο Άγιος Αλύπιος και κοιμήθηκε.
Έτερος Αλύπιος ο Άγιος Αλύπιος ο Κιονίτης (=Στυλίτης), που καταγόταν από την Ανδριανούπολη του Πόντου. Έζησε τον 6ο αιώνα, «ἡγιασμένος» κατά τα Συναξάρια «ἐκ κοιλίας μητρός». Όταν επρόκειτο να γεννηθεί, η μητέρα του είδε σε όνειρο να κρατάει ένα λευκό αρνί, που στα κέρατά του ήταν τρεις αναμμένες λαμπάδες, που σήμαιναν τις αρετές του παιδιού που θα γεννιόταν. Καταγοταν από πλούσια οικογένεια, τα έδωσε όμως όλα στους φτωχούς και στους πάσχοντες, ενώ συνεχώς συμβούλευε τους ανθρώπους να είναι συμπαθείς, φιλάδελφοι, εύσπλαχνοι και φιλόφρονες. Διάκονος πρώτα στην πατρίδα του σε ηλικία 30 ετών αποσύρθηκε στην έρημο και μετά από δύο έτη ανήλθε στο στύλο όπου έμεινε προσευχόμενος και νουθετώντας πενήντα τρία χρόνια, ενώ τα τελευταία δεκατέσσερα χρόνια αναπαυόταν συνεχώς στη μια πλευρά του, χωρίς να μπορεί να στραφεί λόγω πληγών και παραλυσίας των ποδιών του. Η μητέρα του τον υπηρετούσε μένοντας σε κελί, κάτω από το στύλο, ζώντας με άσκηση και προσευχή με άλλες γυναίκες, μία από τις οποίες ήταν η πανεύφημη Ευφημία. Στο άλλο μέρος του στύλου μόναζαν αρκετοί άνδρες, θαυμαστές του Αλυπίου. Κοντά του στο στύλο μάζεψε δεκάδες ψυχές, που έψαχναν σκέπη και καταφύγιο και άσκηση. Υπήρξε πατέρας φιλόστοργος και ταπεινός, μέχρι την κοίμησή του. Οι μαθητές του έμεναν στις σκήτες, στα κελιά, κάτω από το στύλο του Οσίου Αλυπίου. Ένας ασκητής ανέβαινε με τη σειρά και έμενε για μέρες στο στύλο του Οσίου Αλυπίου. Ένας από αυτούς ευλόγησε τον Αυτοκράτορα των Ρωμαίων Ηράκλειο, ο οποίος γονάτισε και υποκλίθηκε στην αγιότητά του.
Ο θάνατός του τίθεται συνήθως το 608. Η Εκκκλησία εορτάζει τη μνήμη του την 26 Νοεμβρίου, μαζί με τον Άγιο Στυλιανό τον Παφλαγόνα και τον Άγιο Νίκωνα τον «Μετανοείτε» και με τον Άγιο Νεομάρτυρα Γεώργιο τον Χιοπολίτη. Στην Ιερά Μονή Κουτλουμουσίου του Αγίου Όρους φυλάσσεται η κάρα τιου Αγίου Αλυπίου του Κιονίτου, από την εποχή του Αλεξίου του μεγάλου του Κομνηνού.
Ήταν ο Άγιος της απέραντης καρτερίας, της υπομονής και της χάριτος, μέσα στις ερημιές στα βάθη της Μικρασίας. Έλαμψε πενήντα τρία χρόνια στο στύλο, προσευχόμενος αδιαλείπτως, ακαταπόνητος, όρθιος στο στύλο της ασκήσεως. Μια κολόνα φωτός τον συνόδευε, όπως αναγράφεται στα Μαρτυρολόγια. Ένα επίμονο φως, ουράνιο τον σκέπαζε και πλημμύριζε τον τόπο του αγιασμού και του μαρτυρίου. Έτσι μέσα στο φως εισερχόταν ο αγιασθείς μάρτυς του Χριστού. Η παράδοση αναφέρει ότι τα μάτια του Αγίου έλαμπαν, ήταν ολόκληρος μέσα στο φως, μια κολόνα πυρός, μια φλόγα, που μιλά για την αγάπη του Κυρίου, την απέραντη αγάπη Του, τη θυσία Του, το Σταυρό Του και την Ανάστασή Του. Μιλά για την καρτερία και την υπομονή, τη διάκριση, τις αρετές, που πρέπει να μας συνοδεύουν, την άσκηση, τη νηστεία και την προσευχή, μιλά για τα πάθη του Ιώβ, τους πειρασμούς του Ιωσήφ του Παγκάλου, στην Αίγυπτο. Για την πολιτεία των Θείων Δυνάμεων, των Ασωμάτων, για τον αγιασμό της ψυχής.
Το όνομα του Αγίου Αλυπίου του Κιονίτη αναφέρει σε ποιητικό αφήγημά του ο Διονύσιος Σολωμός: «Εγώ Διονύσιος ιερομόναχος, εγκάτοικος στο ξωκκλήσι του αγίου Λυπίου…» «…Έτσι εγώ έφθασα στο κελί του Αγίου Λύπιου παρηγορημένος από τες μυρωδίες του κάμπου, από τα γλυκότρεχα νερά και από τον αστρόβολον ουρανό, ο οποίος εφαινοτουνα από πάνου από το κεφάλι μου μία Ανάστασι…». Εις Αλύπιον εκφώνησε λόγο ο Ζακύνθιος Άγγελος Σουμμάχιος στη Βενετία το 1667. Έτσι εξηγείται η ύπαρξη αυτού στη Ζάκυνθο.
Στο αρχαίο Μηναίο γράφεται: «Συναξάριον. Τῇ ΚΣΤ΄ τοῦ αὐτοῦ μηνός, Μνήμη τοῦ Ὁσίου Πατρός ἡμῶν Ἀλυπίου τοῦ Κιονίτου. Στίχοι. Ἀνεῖχεν Ἀλύπιον ὄρθιος κίων, Πρός οὐρανούς ζητοῦντα βαίνειν, οὐ μένει. Εἰκάδι ἕκτη ἄλυπον, Ἀλύπιε, βῇς ἐπί οἶκον». «Στύλος ἐχρημάτισας σοφέ, Μοναστῶν Ἀλύπιε, ὕπερθεν στύλου ἱστάμενος καί πιεζόμενος, καύσωνι καί κρύει, καί πολλαῖς ἀσκήσεσι. Διό καθυπεδέξω τοῦ Πνεύματος, θεία χαρίσματα, ἰατρεύειν ἀρρωστήματα, καί διώκειν, πάθη χαλεπώτατα».
Πηγή υλικού
Ν. Ορφανίδη, Αλυπίου μάρτυρος φανέρωσις, Έκδοση «Ακτή», Λευκωσία 2011
Επιλογή υλικού
Αικατερίνη Διαμαντοπούλου, Υπεύθυνη υλικού των Ιστοχώρων του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων