Το έργο του Κάλφα Κομνηνού 1808 - 1810
Η παρούσα μελέτη παρουσιάζει για πρώτη φορά ολοκληρωμένο το έργο του αρχιτέκτονα Κάλφα Κομνηνού που πραγματοποιήθηκε στον Ι.Ν. της Αναστάσεως Ιεροσολύμων, μετά την καταστροφική πυρκαγιά του, το 1808. Το πόσο επιτακτική έχει γίνει η ανάγκη για την έρευνα του Ι.Ν. της Αναστάσεως αντικατοπτρίζεται στο γεγονός ότι ο Ναός, με το πολυσύνθετο ιδιοκτησιακό καθεστώς του, αποτελεί μέρος όχι μόνο της παγκοσμίου θρησκευτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, αλλά και της ελληνορθοδόξου παραδόσεως.
Η προτεινομένη εργασία αποσκοπεί στο να μελετήση το συνολικό αρχιτεκτονικό και διακοσμητικό έργο του Έλληνα αρχιτέκτονα Κομνηνού στον Πανίερο Ναό της Αναστάσεως, να παρουσιάση όσα τμήματα σώζονται ανέπαφα σήμερα και να αναπαραστήση γραφικά αυτά που έχουν διαφοροποιηθεί, ώστε να αποκατασταθή η αρχική συνολική μορφή του.
Επιπλέον, αποσκοπεί στο να περιγράψη το ιστορικό πλαίσιο της οικοδομικής αυτής επεμβάσεως, τις συνθήκες και τις μεθόδους κατασκευής, καθώς και τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν. Τέλος, επιχειρείται η αξιολόγησι της αρχιτεκτονικής και διακοσμητικής αξίας του εκτελεσθέντος, κάτω από ιδιαιτέρως δύσκολες συνθήκες, έργου, καθώς η ελληνική αυτή συμβολή του 19ου αιώνος στο μνημείο, αποτελεί από τότε μέχρι σήμερα σημείο θρησκευτικής και πολιτικής διενέξεως, χωρίς να υπάρχη μία ολοκληρωμένη αρχιτεκτονική τεκμηρίωσι και παρουσίασι του έργου και μια γενικοτέρα αποτίμησί του. Η έλλειψι αυτή γίνεται σήμερα εντονοτέρα λόγω της συνεχούς προσπαθείας μειώσεως του έργου του Κομνηνού. Ένας από τους σκοπούς του έργου αυτού είναι να χρησιμεύση ως ένα επιπλέον βοήθημα στο Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων στις διαπραγματεύσεις του με τις άλλες Θρησκευτικές Κοινότητες, προκειμένου να διατηρηθή η ελληνορθόδοξος κληρονομιά στα Πανάγια Προσκυνήματα.
Ο Κομνηνός στην προσπάθειά του αυτή να αναστηλώση το Ιερό συγκρότημα του Παναγίου Τάφου, θα κατορθώση να δημιουργήση ένα νέο μορφολογικό σύνολο σύμφωνα με τις αισθητικές αντιλήψεις της εποχής του και τις ισχύουσες τότε νομοθεσίες του Οθωμανικού κράτους. Η χρήση οικοδομικών υλικών συναφών με αυτά που χρησιμοποιήθηκαν στις προηγούμενες οικοδομικές φάσεις, η αντιστρεψιμότητα των στερεωτικών και διακοσμητικών επεμβάσεων, καθώς και η επίλυσι σοβαρών μορφολογικών προβλημάτων ευρίσκονται σε πλήρη συμφωνία με τη διεθνή νομοθεσία προστασίας και συντηρήσεως των μνημείων.
Η Ελληνική αυτή συμβολή του 19ου αιώνος απετέλεσε από τότε μέχρι σήμερα «σημείον αντιλεγόμενον», επειδή η έλλειψι αρχιτεκτονικής και ιστορικής τεκμηριώσεως του έργου του Κομνηνού, καθιστούσε αδύνατη την αποτίμησί του και, κατ' επέκτασι, την αντιμετώπισι των κατευθυνομένων προσπαθειών για τη μείωσι της αξίας του έργου του Κομνηνού.
Οι συνεχείς οικοδομικές και στερεωτικές εργασίες των προηγουμένων 10ετιων έχουν καταστρέψει το μεγαλύτερο μέρος από το έργο αυτό, που σήμερα διασώζεται σε ορισμένα μόνο τμήματα του ναού, ενώ μεταξύ αυτών, την μεγαλύτερη σπουδαιότητα κατέχουν το Ιερό Κουβούκλιο, το Τρικάμαρο, το εικονοστάσιο (αντίγραφο της φάσεως του 19ου) και η ανατολική αψίδα του Ιερού. Η μορφή, η διάταξι και η θέσι των έργων αυτών αποτελούν τον βασικό διακοσμητικό άξονα, την «ραχοκοκαλιά» της Κομνήνειας αυτής οικοδομικής φάσεως που διατηρείται ακόμα ανέπαφη στον Ι.Ν. της Αναστάσεως.
Η επέμβασι αυτή που αποτελεί και την τελευταία οικοδομική φάσι της ιστορίας του μνημείου, έχει να παρουσιάση σημαντικά στοιχεία πλαστικής και αρχιτεκτονικής διακοσμήσεως, ενώ ταυτόχρονα σέβεται την προϋπάρχουσα κατάστασι, προβαίνοντας σε πιστή ανακατασκευή πολλών από τα πυρπολημένα μέρη.
Dr. Μητρόπουλος Θεοδόσιος.
Διευθυντής του Τεχνικού Γραφείου του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων
Η πρωτότυπη είδηση σε πολυτονική γραφή με τις συνοδευτικές φωτογραφίες βρίσκεται στην Πύλη ειδησεογραφίας του Πατριαρχείου στον σύνδεσμο http://www.jp-newsgate.net/gr/2010/05/10/1330/
Login
Υπενθύμιση κωδικού