Οι πολλές, και συχνά δραματικές, ιστορικές περιπέτειες της Παλαιστίνης και των Αγίων Τόπων συνέλαβαν ώστε το ιδιοκτησιακό και προσκυνηματικό καθεστώς του Πανιέρου Ναού της Αναστάσεως να μεταβάλλεται διαρκώς. Ενώ από την αρχή της αναδείξεως του Ιερού Τόπου ο Ναός βρισκόταν στα χέρια των Ελλήνων Ορθοδόξων, οι Σταυροφορίες και οι νέες συνθήκες που έκτοτε διαμορφώθηκαν στην περιοχή καλλιέργησαν και ανέδειξαν ιδιοκτησιακές διεκδικήσεις και άλλων χριστιανικών Ομολογιών. Έτσι, οι επεμβάσεις στις κοσμικής εξουσίας αφενός, και η ανάδειξη οικονομικών παραγόντων και κινήτρων αφετέρου, οδήγησαν στην αλλαγή του αρχαίου ιδιοκτησιακού καθεστώτος του Ναού.
Πηγές του 14ου αιώνα αποτυπώνουν τα ακόλουθα ιδιοκτησιακά δικαιώματα: στους Έλληνες ανήκε το Καθολικό, στους Λατίνους ο Κίονας της Φραγγελώσεως και ο τόπος εμφάνισης του Κυρίου στη Μαρία τη Μαγδαληνή, στους Αρμενίους το παρεκκλήσιο του Αδάμ και τα Κατηχούμενα, στους Ίβηρες ο Γολγοθάς, η φυλακή του Χριστού και ο ναός της Ευρέσεως του Τιμίου Σταυρού, στους Νεστοριανούς το θυσιαστήριο έξω από το Ναό, στους Συροϊακωβίτες το παρεκκλήσιο πίσω από τον Πανάγιο Τάφο, στους Αρειανούς ο απέναντι τόπος και στους Χαμπέσιους ο τόπος στα δεξιά του Ιερού Κουβουκλίου.
Στα τέλη του 15ου αιώνα οι Λατίνοι κατέλαβαν από τους Ίβηρες το ένα από τα δύο μέρη του Γολγοθά, ενώ το 1517 ο Οθωμανός σουλτάνος Σελήμ Α’, ο οποίος κατέλαβε την Παλαιστίνη, τη Συρία και την Αίγυπτο από τους Μαμελούκους αναγνώρισε επίσημα την πλήρη κυριαρχία των Ορθοδόξων στο Ναό της Αναστάσεως. Το 1520 πάλι, ο διάδοχος του ο σουλτάνος Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής παραχώρησε τα κλειδιά του Ναού, που μέχρι τότε κατείχαν οι Έλληνες, με κληρονομικό δικαίωμα σε οικογένειες μουσουλμάνων, οι οποίοι ως και σήμερα κρατούν τις κλείδες της αγίας Πόρτας, άρα ανοίγουν και κλείνουν το Ναό, ανάλογα με τις σχετικές συμφωνίες που έχουν στο μεταξύ επιτευχθεί.
Με βάση όσα παραπάνω εκτέθηκαν, απολύτως κυριαρχική είναι η θέση του Ελληνορθοδόξου Πατριαρχείου Ιεροσολύμων τόσο στο Ναό της Αναστάσεως και στον Πανάγιο Τάφο, όσο και στα υπόλοιπα ιερά προσκυνήματα της Παλαιστίνης. Στην πνευματική, διοικητική και ποιμαντική δικαιοδοσία του ανήκουν σήμερα ο Ναός της Αναστάσεως, ο Γολγοθάς, ο Πανάγιος Τάφος και τα παρεκκλήσια του Αδάμ, του Ακανθίνου Στεφάνου του εκατόνταρχου Λογγίνου, των κλαπών και της φυλακής του Χριστού. Επίσης, στα Ιεροσόλυμα ανήκουν στο Πατριαρχείο ένα μέρος του Πραιτωρίου, ο Τάφος της Παναγίας στη Γεσθημανή, η εκκλησία της «Μικράς Γαλιλαίας» στο όρος των Ελαιών, ο τόπος λιθοβολισμού του πρωτομάρτυρα αγίου Στεφάνου και το σπίτι της Θεοτόκου.
Στο ορθόδοξο Πατριαρχείο μας επίσης ανήκουν ο ναός της Γεννήσεως του Χριστού στη Βηθλεέμ, το σπήλαιο των Ποιμένων, το φρέαρ του Ιακώβου στη Νεάπολη, ο ναός του Ευαγγελισμού στην Πηγή της Θεοτόκου στη Ναζαρέτ, το προσκύνημα του θαύματος εν Κανά της Γαλιλαίας, ο ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στο όρος Θαβώρ, ο ναός των αγίων Αποστόλων στην Καπερναούμ δίπλα στο όρος των Μακαρισμών, η μονή της Τιβεριάδος και ο ναός του προφήτη Ελισαίου στην Ιεριχώ, όπου και η συκομορέα του Ζακχαίου. Επίσης, στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων ανήκουν οι παλαίφατες ιερές μονές της Λαύρας του αγίου Σάββα του ηγιασμένου, του αγίου Γεωργίου Χοζεβίτου, του Σαρανταρίου όρους, της Βηθανίας, του αββά Γερασίμου του Ιορδανίτου, του αββά Θεοδοσίου, του Τιμίου Σταυρού και του αγίου Συμεών του Θεοδόχου, η λεγομένη «Καταμόνας».
Πηγή Υλικού:
Μ.Γ. Βαρβούνη, Ο Πανάγιος Τάφος και ο Ναός της Αναστάσεως, Εκδόσεις Χελάνδιον, Αθήνα 2009, σ. 46-47
Επιλογή υλικού:
Αικατερίνη Διαμαντοπούλου
Υπεύθυνη Υλικού των Ιστοχώρων του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων
Login
Υπενθύμιση κωδικού