Η Ηγουμένη της Ιεράς Μονής Αγίων Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης στη Μυτιλήνη, Ευγενία Κλειδαρά - κατά κόσμον Ειρήνη Κλειδαρά- γεννήθηκε στο Πλωμάρι της Λέσβου. Μετά τα εγκύκλια μαθήματα συνέχισε τις σπουδές της στη Θεολογία. Παράλληλα στράφηκε προς τη Φιλολογία και ειδικότερα προς τη Φιλοσοφία βαθαίνοντας έτσι τη γνωριμία της με τους σπουδαιότερους στοχαστές και επιστήμονες. Όμως, η κατά κόσμον γνώση όχι μόνο δεν την απέσπασε, αλά την έφερε πιο κοντά στην κατά Θεόν γνώση. Ακολουθώντας την «ἄνωθεν κλῆσιν» και την εσωτερική της φωνή ενδύεται το μοναχικό σχήμα στη Χίο και έπειτα διορίζεται Ηγουμένη της Ιεράς Μονής του Αγίου Ραφαήλ στη Θερμή Μυτιλήνης. Συνεχίζοντας τη μεγάλη πνευματική παράδοση των Βυζαντινών ασκητών και μοναχών δημιουργεί ένα σπουδαίο συγγραφικό και λογοτεχνικό έργο, με ευρύτατη διάδοση και απήχηση.
Πολυσχιδή προσωπικότητα, με το έργο της προσπαθεί να γαληνέψει την ταραγμένη ψυχή των ανθρώπων και να προσφέρει ανακούφιση και παρηγοριά με τη χάρη του Θεού. Για την Οσιολογιωτάτη Ηγουμένη Ευγενία Κλειδαρά το σταθερό σημείο που δεν προκαλεί φόβο και δίνει σιγουριά είναι ο Θεός, είναι η αιώνια και παρούσα Σκέψη. Εκείνος που οδηγεί με αγάπη όλα όσα από αυτόν και για αυτόν κινούνται, ζουν, σκέφτονται και αγαπούν, είναι το σίγουρο καταφύγιο όσων υποφέρουν. Το να βρεις καταφύγιο κοντά Του δε σημαίνει ότι αποσύρεσαι από τη μάχη της ζωής, επειδή είσαι φοβισμένος από έναν αντίπαλο παράλογο και βίαιο, όπως μπορεί να μοιάζει η Φύση ή επειδή είσαι τρομοκρατημένος από τη σκληρότητα των ανθρώπων. Σημαίνει αντίθετα ότι παίρνεις θάρρος γιατί η καρδιά ξαναβρίσκει το υπήνεμο λιμάνι της και η λογική ανακαλύπτει το κριτήριο της αλήθειας για να ξαναβάλει τάξη στη συνείδηση και στην ανθρώπινη κοινωνία.
Στην αποκαλυπτική μελέτη της για το Γέροντα της Χίου, Κορνήλιο Μαρμαρινό, η Αγία Ηγουμένη μιας δίνει μια ανάγλυφη εικόνα της εμπνευσμένης μορφής του Λεβίτη της Χίου, που φεύγοντας από τον κόσμο, άφησε πίσω του ένα θρύλο αγιότητας. Σύμφωνα με το σύγγραμμά της, κάθε εποχή έχει τους Αγίους της, τα μεγάλα αναστήματα, τους αστέρες τους φωτεινούς, που έζησαν με αυταπάρνηση, με πύρινο ζήλο και αυτοθυσία. Όσοι τράβηξαν το δρόμο του λυτρωμού με ακλόνητη πίστη και η μοναδική τους ελπίδα ήταν ο Θεός, ποτέ δεν πλανήθηκαν από την Αλήθεια. «Τὸν δὲ ἐλπίζοντα ἐπὶ Κύριον ἔλεος κυκλώσει» (Ψαλμ. λα΄ 10). Η μυστική εσωτερική ζωή για τον ποθητό Ιησού και η νοσταλγία για Εκείνον, γλυκαίνει τη ζωή μας και μας σώζει.
Ένας τέτοιος άνθρωπος υπήρξε και ο Άγιος Γέροντας της Χίου Κορνήλιος Μαρμαρινός. Ο σοφός και αγιασμένος Γέροντας υπήρξε επιστολή Χριστού «γινωσκομένη καὶ ἀναγινωσκομένη ὑπὸ πάντων ἀνθρώπων». Υπήρξε τέλειος ερμηνευτής του Θείου θελήματος και η φωτισμένη του προσωπικότητα έφερνε τόσα σκιρτήματα στις καρδιές. Στην Αγία του μορφή αντιφέγγιζε η Θεία χάρη.
Οι πιο μεγάλες στιγμές της ζωής του και ανεπανάληπτες για εκείνον ήταν όταν ένιωθε να τον αγγίζει το Φως του Χριστού. Έφτανε σε απάθεια και είχε μια αλλοίωση, που λησμονούσε κάθε γήινο. Ζούσε σε μια σιωπηλή μυστηριακή ενατένιση και στη σκέψη του και στην καρδιά του βασίλευε η παρουσία του Θεού: «Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ ἐλέησον μέ», επαναλάμβανε και έμεινε γοητευμένος όταν βυθιζόταν στην ανείπωτη Θεϊκή ομορφιά. Αισθανόταν κάποια υπερφυσική ακατάβλητη δύναμη και εκστατικός νοσταλγούσε να παραμένει σε κόσμους μυστικούς, σε διαζώματα παραδεισένια. Όμως δεν αποξενώθηκε από τους συνανθρώπους του, είχε ρυθμίσει τη ζωή του με τόση σοφία.
Ο αξιοθαύμαστος Γέροντας επειδή ήταν φιλέρημος, το μυστήριο της δημιουργίας τον δίδαξε πολλά. Τον έθελγε ο πνευματικός κόσμος, για αυτό και αγάπησε την ησυχία: «Τοῖς ἐρημικοῖς, ζωὴ μακάριά ἐστί, Θεϊκῶ ἔρωτι πτερουμένοις».
Συγκινούσε και μαγνήτιζε, γιατί το Πνεύμα το Άγιο κατοίκησε πια στην καρδιά του. Η αρετή της απλότητάς του είχε τόσο ευεργετική επίδραση στις ψυχές και όταν μιλούσε εξωτερίκευε τη φλόγα της καρδιάς του και έλεγε με ενθουσιασμό: «Είναι απέραντη, είναι πέλαγος η αγάπη του Πανάγαθου Θεού που μας περιβάλλει». «Μέσα μας», έλεγε, «ρέει το αίμα του Χριστού και πώς να μην έχουμε αγάπη, αφού είμαστε αδέλφια και κληρονόμοι της Βασιλείας Του; Η ένωση με το Θεό μας είναι το παν. Με το χωρισμό και την απομάκρυνση από Εκείνον έρχονται όλα τα δεινά. Είναι ασύλληπτη η χαρά που μας προσφέρει ο Ουράνιος Πατέρας, είναι αφάνταστη η ευσπλαχνία Του που μας φέρνει τη λύτρωση».
Η πείρα τον δίδαξε πως για να περάσει όλες τις αντιξοότητες της ζωής, χρειάζεται η Θεία χάρη να μην τον εγκαταλείψει και πως πρέπει να καταστήσει τον εαυτό του σκεύος του Αγίου Πνεύματος. Η συγκίνησή του ήταν απερίγραπτη από τους θεόπνευστους ύμνους των Πατέρων μας. Πότε βύθιζε τη σκέψη του σε πατερικά κείμενα, πότε ήταν προσηλωμένος στις σελίδες της Αγίας Γραφής και πότε με το κομποσκοινάκι του ψιθύριζε: «Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ ἐλέησον μὲ».
Με το συγγραφικό της έργο η Ηγουμένη Ευγενία Κλειδαρά προσπαθεί να φέρει πιο κοντά στο Χριστό έστω και έναν από εκείνους που Τον αγαπούν, κοντά στο Χριστό έστω και έναν από εκείνους που δεν Τον αγάπησαν, πίσω στο Χριστό έστω και έναν από εκείνους που Τον πρόδωσαν.
Απλή και θετική στη ζωή της η Ηγουμένη αντιμετωπίζει τον πόνο σαν στοιχείο της ζωής, σαν πνευματική δοκιμασία από την οποία ο άνθρωπος πρέπει να βγει και θα βγει με ένα μόνο τρόπο: την επίκληση της Θείας Χάρης. Ο πόνος γίνεται αφορμή για λύτρωση.
Η Οσιολογιωτάτη Ηγουμένη στο βιβλίο της «Κλίμακα των αρετών» μεταξύ άλλων κάνει αναφορά στις αρετές του ανθρώπου. Λέγει χαρακτηριστικά ότι όταν απουσιάζει η ειρήνη και αγάπη από την καρδιά, ο άνθρωπος είναι ανικανοποίητος. Στην οικογένεια που δεν επικρατεί ειρήνη, είναι δραματική η κατάσταση. Το ίδιο συμβαίνει και μεταξύ συγγενών, φίλων και συνεργατών. Όπου έριδες και μάχες, εκεί και πειρασμός. Ζητά ο θνητός με όλη τη δύναμη της ψυχής του να απαλλαχθεί από κάθε ταραχή και αγωνία. Τονίζει πολύ χαρακτηριστικά ότι η γλυκιά ειρήνη έχει πολύ μεγάλη αξία. Πόσο ευχάριστη γίνεται η ατμόσφαιρα και πόση εσωτερική γαλήνη νιώθει κανείς στη συνείδησή του. Δεν έχει τύψεις, φόβο, αβεβαιότητα, αγωνία. Εκείνος που έχει κτήμα του την ειρήνη, έχει εσωτερική ανάπαυση, αληθινή χαρά, πραγματική ευτυχία. Είναι το πολυτιμότερο αγαθό της ψυχής, που δεν αντικαθίσταται με όλους τους θησαυρούς του κόσμου και όλα τα αγαθά της γης. Νιώθεις να σε αγγίζει η αύρα του Αγίου Πνεύματος. Είναι αλήθεια ότι την απολαμβάνουν οι άνθρωποι που ζουν πνευματική ζωή. Εκείνα που είναι αιτία και φέρνουν ταραχή, είναι τα πάθη και είναι ολέθρια τα αποτελέσματα.
Εκείνος που θίγεται εύκολα είναι δυστυχισμένος και υποτιμά ο ίδιος τον εαυτό του. Παρουσιάζει χαμηλό ψυχικό κόσμο και στενότητα αντιλήψεως. Η ψυχή του έχει χάσματα και νομίζει ότι οι άλλοι του αφαιρούν τη γαλήνη, μα στην πραγματικότητα έχει μέσα του την ταραχή και την πικρία.
Υπάρχει μεγάλη διαφορά έκφρασης και δράσης σε εκείνους που ζουν μια χριστιανική ζωή από εκείνους που δεν τη ζουν. Αυτοί που ζουν χριστιανικά έχουν φωτεινό νου, ισχυρή μνήμη, ανοιχτή καρδιά προς όλους, άκαμπτη θέληση και τα λόγια τους είναι τόσο δυνατά, που σε γεμίζουν ειρήνη, ηρεμία, γαλήνη, μιλώντας με ταπεινοφροσύνη. Αυτοί οι ευλογημένοι από τη Θεία χάρη, έχουν ιδιαίτερη δύναμη.
Μελιστάλακτα τα λόγια της Αγίας Ηγουμένης για τη μετάνοια και την αγάπη. Η μοναδική προσδοκία για το θνητό είναι να ανοιχτεί η θύρα της μετανοίας. Χαίρονται τα Ουράνια Πνεύματα με τη μετάνοιά του. Όλη τη σκληρότητα, την απερισκεψία, το θυμό, μεταβάλλει η χάρη του Θεού, ελευθερώνει τον άνθρωπο και τον ανυψώνει από τη γη στον ουρανό, ανοίγει το θησαυρό Του και χαρίζει το έλεός Του. Αν η μετάνοια είναι ειλικρινής, όλα θα συγχωρηθούν και θα χαριστούν από το πέλαγος της χάριτός Του. Αξίζει να αγωνιστεί κανείς για να αποκτήσει την αληθινή γνώση και την ταπείνωση. Έχει μεγάλη αξία η πνευματική άσκηση με του Θεού τη χάρη. Αν στερείται κανείς αυτή τη γνώση, αυτό γίνεται αιτία πολλής υπερηφάνειας.
Η αγάπη δεν έχει μόνο θαυμαστές και οπαδούς, έχει και εχθρούς που τη μισούν. Όλα για τον αθλητή της Αγάπης είναι ωφέλιμα. «Τοῖς ἀγαπῶσι τὸν Θεὸν πάντα συνεργεῖ εἰς ἀγαθόν». Ο φθόνος, η συκοφαντία και η υποψία γκρεμίζονται. «Μὴ νικῶ ὑπὸ τοῦ κακοῦ, ἀλλὰ νίκα ἐν τῷ ἀγαθῷ τὸ κακὸν»(Ρωμ. Ιβ΄, 21). Η αγάπη έχει πολύ βάθος, θαυματουργεί καταπληκτικά. Η ψυχή, πυρακτωμένη από Θείο ζήλο, καίγεται αδιάκοπα στο καμίνι της Θείας αγάπης, η Θεϊκή φωτιά καίει το φθόνο και την εχθρότητα των δυστυχισμένων μικρόψυχων ανθρώπων και όλες οι μικρότητες και οι δυσκολίες εξοβελίζονται. Η αγάπη προχωρεί και όλα τα εμπόδια τα παραμερίζει.
Στην εποχή του άγχους και της αγωνίας που βιώνουμε, τα βιβλία της Οσιολογιωτάτης Ηγουμένης Ευγενίας Κλειδαρά αποτελούν αντίδοτα κατά της πνευματικής και ηθικής σήψης, στηρίζουν την πίστη και σκορπίζουν πληρότητα χαράς και ευφροσύνης στην καρδιά του αναγνώστη.
Γιγαντιαία η συγγραφική καρποφορία της Αγίας Ηγουμένης. Έχει αποδειχθεί κορυφαία πνευματική προσωπικότητα του καιρού μας και του τόπου μας. Για αυτή τη θυσιαστική αγάπη και την έμπρακτη προσφορά της, της είμαστε ευγνώμονες.
Κάποιες από τις κριτικές για την προσωπικότητα και το έργο της Ηγουμένης Ευγενίας Κλειδαρά είναι οι κάτωθι[1]:
«Έχω μελετήσει όλα τα βιβλία της Ηγουμένης Ευγενίας Κλειδαρά και ομολογώ ότι είναι μια πλούσια πνευματική προσφορά», Παναγιώτης Κανελλόπουλος, Ακαδημαϊκός
«Αληθινά συγχαίρω την Ηγουμένη Ευγενία Κλειδαρά για τη σειρά των εκδόσεών της με το τόσο εμπνευσμένο περιεχόμενο», Άγγελος Αγγελόπουλος, Καθηγητής – Ακαδημαϊκός
«Τα έργα της σεβασμίας Ηγουμένης Ευγενίας με συνεκίνησαν. Εξετίμησα τη βαθύτατη ευσέβεια και την τέχνη του λόγου της. Την συγχαίρω βαθύτατα», Μιχαήλ Στασινόπουλος, Ακαδημαϊκός
«Διάβασα τα συγγράμματα της Ηγουμένης Ευγενίας και τη συγχαίρω διά το λίαν σημαντικό έργο της», Ηλίας Μαριολόπουλος, Ακαδημαϊκός, Ομότιμος Καθηγητής των Πανεπιστημίων Αθηνών - Θεσσαλονίκης
«Ειλικρινή συγχαρητήρια στην Οσιωτάτη Ηγουμένη Ευγενία Κλειδαρά για τη συλλογή των ποιημάτων της “Ηλιαχτίδες”», Λ. Μούσουλος, Καθηγητής- Ακαδημαϊκός
«Τα θαυμάσια βιβλία της Αγίας Ηγουμένης Ευγενίας τα διάβασα με προσοχή και προσπάθησα να εξορύξω σπουδαίες σκέψεις από το πλούσιο μεταλλείο του πεζού και ποιητικού της έργου», Γρηγόριος Κωσταράς, Καθηγητής Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
«Το συγγραφικόν και κτιτορικόν έργον της Ηγουμένης Ευγενίας, η πνευματική της ακτινοβολία, τα φιλανθρωπικά της εν γένει έργα, καταξιωμένα στην Πατρίδα μας και στο εξωτερικόν, συναποτελούν, όντως μιαν εστίαν ελληνοχριστιανικού φωτός, τόσον αναγκαίαν στις μέρες, που διάγομεν…», Ιωάννης Κιτσαράς, Καθηγητής Φιλοσοφικής Σχολής
«Η ηθική και πνευματική εμβέλεια της σεπτής της Μορφής, μέσα στα ένδον της ανθρώπινης ψυχής, είναι άμεση και αφοπλιστική, αλλά και η παραμυθία του λόγους της είναι βάλσαμο που ευωδιάζει και παρηγορεί τον καθένα που καταφεύγει κοντά της στην Ιερά Μονή του Αγίου Ραφαήλ», Μιχαήλ Νικολιδάκης, Καθηγητής Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Κρήτης
«Μέσα στον πύρινο κόσμο που ζούμε είναι πραγματική δροσιά, αύρα του Αγίου Πνεύματος, διότι πράγματι η σφραγίδα του Αγίου Πνεύματος είναι εμφανεστάτη στα γραπτά της», Σοφοκλής Τοκατλίδης, Καθηγητής Θεολογίας
«Τα συγγράμματα της Ηγουμένης Ευγενίας Κλειδαρά και τα ποιήματα είναι αριστουργήματα και θα παίξουν σπουδαίο ρόλο στη σημερινή εποχή, γιατί μιλούν τόσο στις καρδιές των ανθρώπων», Σπυρίδων Μακρής, Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
«Το Συγγραφικό της Έργο μας δίνει τη χαρά και την ικανοποίηση του καλλιεργημένου λόγου που δεν γράφεται απλώς με την πέννα, αλλά βγαίνει από την ψυχή και βρίσκει την ικανότητα να εκφραστεί με ανάταση και πνοή», Γεώργιος Βαλέτας, Λογοτέχνης
Πηγές υλικού
- Ευγενίας Κλειδαρά, Κλίμακα των αρετών, 20η έκδοση, Μυτιλήνη 1995
- Ευγενίας Κλειδαρά, Ο Άγιος Γέροντας της Χίου, Κορνήλιος Μαρμαρινός, Αθήνα 2009
- Ευγενίας Κλειδαρά, Η αγάπη η μεγαλύτερη δύναμη του κόσμου, 50η έκδοση, Αθήνα 2003
- Αλέξη Ηλιάδη, «Μη σε φοβίζει» Ποίημα Ηγουμένης Ευγενίας Κλειδαρά, Αθήνα 1995
Επιλογή υλικού
Αικατερίνη Διαμαντοπούλου, Υπεύθυνη υλικού των Ιστοχώρων του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων
[1] Αλέξη Ηλιάδη, «Μη σε φοβίζει» Ποίημα Ηγουμένης Ευγενίας Κλειδαρά, Αθήνα 1995, σ. 79-83
Login
Υπενθύμιση κωδικού