Η Αγία Θεοκτίστη της Μυτιλήνης

Απολυτίκιο

Τῆς Μηθύμνης τὸν γόνον καὶ θεῖον βλάστημα

καὶ Παρίων τὸ κλέος καὶ τὸ ἐντρύφημα,

Θεοκτίστης τὴν ἁγίαν εὐφημήσωμεν.

Χαίροις βοῶντες πρὸς αὐτήν, Καλλιπάρθενε ἀμνὸς

καὶ νύμφη τοῦ Θεοῦ λόγου,

ὦ καὶ πρεσβεύεις ἀδιαλείπτως τοῦ σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

Η Αγία Θεοκτίστη γεννήθηκε στην πόλη Μήθυμνα της Μυτιλήνης και ασκήτευσε στην Πάρο, κυνηγημένη από τους πειρατές, που έκαναν επιδρομές στα πτωχά βυζαντινά νησιά. Το βίο της συνέγραψε ο Νικήτας ο Μάγιστρος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, επί της βασιλείας του Αυτοκράτορα Λέοντος του Σοφού. Ο Νικήτας ο Μάγιστρος μετονομάστηκε, αφού έγινε Μοναχός, σε Συμεών  ο Μεταφραστής.

Αναφέρεται στο βίο της Αγίας ότι οι Βυζαντινοί οργανώθηκαν στρατιωτικά και απελευθέρωσαν τα νησιά από τους πειρατές και πλέον στην Πάρο πήγαιναν κυνηγοί ελαφιών. Μια μέρα ένας ευσεβής κυνηγός εισήλθε στον Ιερό Ναό της Παναγίας Εκατονταπυλιανής και θαύμασε τη μεγαλοπρέπεια του εσωτερικού του Ναού.

Ο Κυνηγός γονάτισε στο μέσο του Ιερού Ναού και προσευχόταν. Θαύμαζε τα μεγαλοπρεπή μάρμαρα που διακοσμούσαν το Άγιο Ιερό Βήμα και για μια στιγμή του φάνηκε σαν να υπήρχε μια κουρτίνα από πολύ λεπτό ύφασμα και απόρησε ποιος να τοποθέτησε το ύφασμα αυτό ή τι να ήταν ακριβώς. Στη συνέχεια σηκώθηκε και προχώρησε προς αυτό προς το Άγιο και Ιερό Βήμα με θαυμασμό και απορία ταυτόχρονα. Τότε άκουσε μια γυναικεία φωνή να του λέει: «Άνθρωπε μη προσεγγίσεις γιατί είμαι γυναίκα και είμαι γυμνή».  Ο κυνηγός φοβήθηκε και σταμάτησε. Η φωνή μέσα από εκείνο το σκελετωμένο σώμα του είπε: «Ρίξε μου το πανωφόρι σου να το φορέσω για να μπορέσω να έρθω να σου μιλήσω». Της έριξε το πανωφόρι του και εκείνη, αφού το φόρεσε, παρουσιάστηκε στον ξένο.

Εκείνος είδε μια σκιά καταμαυρισμένη από τον ήλιο με κατάλευκα μαλλιά, η οποία του διηγήθηκε: «Εγώ άνθρωπε, η αμαρτωλή, μένω εδώ τριάντα πέντε χρόνια. Είμαι Μοναχή από τη Λέσβο και ονομάζομαι Θεοκτίστη. Είχα πάει να επισκεφθώ την αδερφή μου και τότε έγινε επιδρομή κουρσάρων που με αιχμαλώτισαν μαζί με πολλούς άλλους στο κουρσαρικό τους για να μας μεταφέρουν κάπου να μας πουλήσουν. Τα δάκρυά μου δε προς αυτούς δεν ωφελούσαν και απευθύνθηκα στην Παναγία μητέρα μου με δάκρυα και προσευχές και εκεί στήριξα τις ελπίδες μου, γιατί μόνο η Παναγία θα μπορούσε να με απελευθερώσει από τους κουρσάρους που μας αποβίβασαν στη νήσο Πάρο για να κάνουν τις επιλογές τους πώς και πού θα πουλούσαν τον καθένα από εμάς. Η Παναγία μητέρα μου άκουσε τις προσευχές μου και όταν βγήκαμε στην Πάρο βρήκα την ευκαιρία και απομακρύνθηκα χωρίς να με δουν οι πειρατές και κρύφτηκα πίσω από θάμνους. Έτρεξα ακόμα πιο μακριά, πίσω από θάμνους και βράχους, με προσευχές και δάκρυα στα μάτια. Δε σταμάτησα να τρέχω μέχρι που πήγα πολύ μακριά και τα χέρια μου και τα πόδια μου είχαν πληγωθεί. Η φροντίδα μου ήταν να απομακρυνθώ όσο περισσότερο μπορούσα.

Όταν κουράστηκα έπεσα μέσα στους θάμνους και αποκοιμήθηκα, έχοντας τη σκέπη της Παναγίας της πλατυτέρας νεφέλης να με προσέχει. Όταν ξύπνησα και άνοιξα τα μάτια μου, είδα στο πέλαγο το κουρσαρικό να απομακρύνεται από το νησί. Ανακουφισμένη, έκανα την Εκατονταπυλιανή μητέρα μου και ζω εδώ και τριάντα πέντε χρόνια τρεφόμενη με χόρτα και λούπινα που φυτρώνουν στο νησί. Ευχαριστώ και δοξάζω το Θεό και την Παναγία μητέρα του Χριστού και δική μου μητέρα». 

Στη συνέχεια του είπε: «Θα σε παρακαλέσω όταν θα επιστρέψεις ξανά, να φέρεις μαζί σου ένα Ιερέα να με κοινωνήσει των Αχράντων μυστηρίων». Ο ευσεβής κυνηγός της υποσχέθηκε ότι θα το κάνει και πράγματι σύντομα επέστρεψε στην Πάρο μαζί με ένα Ιερέα και τα Άχραντα μυστήρια και όταν όλοι απομακρύνθηκαν η Αγία εμφανίστηκε και προσέγγισε τον Ιερέα, ο οποίος την κοινώνησε και εκείνη φώναξε το «νυν απωλύεις την δούλη σου δέσποτα εν ειρήνη ότι είδαν οι οφθαλμοί μου το σωτήριόν σου». Ο κυνηγός όταν επέστρεψε από το κυνήγι για να τη χαιρετήσει τη βρήκε να κοιμάται  νεκρή μέσα στο πανωφόρι που της είχε δώσει, τελώντας δε με τον Ιερέα τη νεκρώσιμο ακολουθία, την κήδεψαν και αναχώρησαν.

Τα λείψανα της Αγίας φυλάσσονται στην Ιερά Μονή Λευκάδος στο νησί της Ικαρίας. Κατά το έτος 1960 επί των αειμνήστων Μητροπολιτών Μυτιλήνης Ιακώβου Κλεομβρότου και Μηθύμνης Κωνσταντίνου Καρδαμάνη  παραχωρήθηκε τμήμα του ιερού λειψάνου της Αγίας από τον αείμνηστο Μητροπολίτη Σάμου και Ικαρίας Ειρηναίο, το οποίο με μεγάλη πομπή μεταφέρθηκε από τη Μυτιλήνη στη Μήθυμνα και τοποθετήθηκε στο εξωκκλήσι της Αγίας, που χτίστηκε εκεί.

Η Εκκλησία τιμά τη μνήμη της την 9 Νοεμβρίου, οπότε τιμάται πανηγυρικά και στον Ιερό Ναό της Παναγίας Εκατονταπυλιανής Πάρου, όπου έχει αφιερωθεί και ένα από τα Παρεκκλήσια στη μνήμη της. Την ακολουθία της Αγίας τη συνέγραψε ο Άγιος Γεράσιμος ο Μικραγιαννανίτης στο Άγιο Όρος.       

Πηγή υλικού

Βίοι Αγίων, Η Αγία Θεοκτίστη, Έκδοση Ορθοδόξου Ιδρύματος «Απ. Βαρνάβας»

Επιλογή υλικού

Αικατερίνη Διαμαντοπούλου, Υπεύθυνη υλικού των Ιστοχώρων του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων