Απόστολος Βαρνάβας
Ο Απόστολος Βαρνάβας, ιδρυτής της Εκκλησίας της Κύπρου μετά τη δεύτερη ιεραποστολική του περιοδεία, εγκαταστάθηκε στη Σαλαμίνα, τον τόπο της καταγωγής του και ως πρώτος επίσκοπος της κυπριακής Εκκλησίας επόπτευε και εποίμαινε το λαό του Θεού, προωθούσε τον εαυγγελισμό των ανθρώπων της νήσου και ενίσχυσε το σωτηριολογικό έργο της Εκκλησίας. Σύμφωνα με το έργο Περίοδοι και μαρτυρίον του αγίου Βαρνάβα του αποστόλου και σύμφωνα με τον Αλέξανδρο Μοναχό (Laudatio S. Barnabae Apostoli, Acta Sanctorum Junii), ο απόστολος Βαρνάβας πέθανε με θάνατο μαρτυρικό το 57 μ.Χ., μετά από οργανωμένο λιθοβολισμό, τον οποίο σχεδίασαν και εκτέλεσαν φανατικοί αντιχριστιανοί Ιουδαίοι. Το άγιο σκήνωμα του ιδρυτή της Εκκλησίας της Κύπρου, ετάφη από τον ανεψιό του Ιωάννη, μετέπειτα γνωστό ως ευαγγελιστή Μάρκο, λίγο έξω από τη Σαλαμίνα, σε Ρωμαϊκό τάφο, γνωστό μέχρι σήμερα. Στο στήθος του αγίου σώματος του αποστόλου Βαρνάβα ο Μάρκος τοποθέτησε το χειρόγραφο κατά Ματθαίον άγιο ευαγγέλιο. Σύμφωνα με το Εγκώμιο του Αγίου Βαρνάβα και τις Πράξεις των Αγίων του Ιουνίου, του Αλεξάνδρου Μοναχού Κυπρίου, ο οποίος έδρασε στο δεύτερο ήμισυ του 6ου αιώνα, τα γεγονότα σχετικά με τη δράση του συνεκδήμου του αποστόλου Παύλου, Βαρνάβα, έχουν ως ακολούθως:
«… Λαβών οὔν τόν Μάρκον (ὁ Βαρνάβας), ἐπλευσεν εἰς Κύπρον καί πᾶσαν διελθών, καί μαθητεύσας λαόν ἱκανόν, ἦλθεν εἰς Σαλαμίνα. Κακεῖ διέτριβε θαυματουργῶν καί κηρύσσων τήν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, καί προσετέθη ὄχλος πολύς τῷ Κυρίῳ, διελέγετο δέ τοῖς Ἰουδαίοις ἐν τόν Χριστόν Ἰησοῦν, πάντες δέ εὐλαβοῦντο αὐτόν διά τήν περικεχυμένην τῷ προσώπῳ αὐτοῦ χάριν…
Ἐπιμένοντος δέ αὐτοῦ ἐν τῇ Σαλαμινέων πόλει, καί διδάσκοντος τόν λόγον τοῦ Θεοῦ, ἐπῆλθον ἐκ τῆς Συρίας Ἰοὐδαῖοι, καί ἀντέλεγον τοῖς λεγομένοις ὑπ’ αὐτοῦ βλασφημοῦντες. Ἐπήγειραν δέ ὄχλον κατ’ αὐτοῦ λέγοντες, ὅτι οὐδέν ἀληθές λέγει, ἀλλά καί ὅν λέγει Ἰησοῦν, πλάνος τίς ἥν καί ἀντίθεος, τόν νόμον καί τούς προφήτας καί τό σάββατον ἀθετῶν, καί ἦσαν ζητοῦντες εὐκαιρίαν ἀνελεῖν αὐτόν…
Καί μετά ταῦτα εἰσῆλθε Βαρνάβας εἰς τήν συναγωγήν, καί ἐδίδασκε τούς Ἰουδαίους, πείθων αὐτούς περί τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ, ὅτι αὐτός ἔστιν ὁ Χριστός, ὁ υἱός τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος. Πλησθέντες δέ θυμοῦ οἱ ἀπό Συρίας Ἰουδαῖοι ἀναστάντες ἐπέβαλον ἐπ’ αὐτόν τάς χείρας, καί ἔνθετο αὐτόν ἐν οἴκῳ σκοτεινῷ ἐν τῇ συναγωγῇ ἕως ἑσπέρας βαθείας. Ἑξαγαγόντες δέ αὐτόν, καί βασανίσαντες ἱκανῶς, ἐκεῖ αὐτόν κατέλευσαν οἱ παράνομοι, καί ἄψαντες πυράν μεγάλην, ἔρριψαν ἐκεῖ τόν μακάριον, πρός τό μηδέ λείψανον αὐτοῦ εὐρεθῆναι. Προνοία καί Θεοῦ ἀκέραιον ἔμεινε τό σῶμα τοῦ Ἀποστόλου, οὐδέν αὐτό ἔβλαψεν ἡ πυρά. Μάρκος δέ ἐξελθών ἔξω τῆς πόλεως κατά δυσμάς, μετά τινῶν ἀδελφῶν, κρυφῇ συνεκόμισαν τό λείψανον τοῦ ἁγίου Βαρνάβα, καί θάψαντες ἐν σπηλαίῳ, ὡς ἀπό σταδίων πέντε τῆς πόλεως, ἀνεχώρησαν ποιήσαντες κοπετόν μέγαν ἐπ’ αὐτῷ.
Ἐγένετο δέ ἐν ἐκείνῳ τῷ καιρῷ διωγμός μέγας ἐπί τήν ἐκκλησίαν τήν ἐν Σαλαμίνι, καί πάντες διεσπάρησαν ἀλλαχοῦ, καί λοιπόν ἄγνωστον ἐγένετο τό μνῆμα Ἀποστόλου Βαρνάβα».
Πιο αναλυτικά για την ξεχωριστή, επίμονη και επίμοχθη ιεραποστολική δράση του αποστόλου Βαρνάβα, καθώς και το κλίμα της εποχής, όπως και για το μαρτυρικό τέλος του ιδρυτή της Κυπριακής Εκκλησίας, βρίσκουμε και στο προαναφερθέν έργο Περίοδοι και μαρτύριον του αγίου Βαρνάβα του αποστόλου.
Ο άγνωστος συγγραφέας του κειμένου τοποθετεί την εξιστόρηση των διαδραματισθέντων στο στόμα του συνοδού ανεψιού του αποστόλου Βαρνάβα, Ιωάννη, του αποκληθέντος Μάρκου ( του ευαγγελιστού). Αφηγείται σχετικά ο Μάρκος:
«Διαπερασάντων δέ ἡμῶν, κατεπλεύσαμεν ἐν Κύπρῳ διά νυκτός καί ἐλθόντας ἐν τῷ λεγομένῳ Κρομμυακίτη, εὔρομεν Τίμωνα καί Ἀρίστωνα τούς ἱεροδούλους, πρός οὕς καί ἐξενίσθημεν.
Τίμων δέ συνείχετο πυρετῷ πολλῷ,(ῷ καί ἐπιθέντες τάς χείρας εὐθέως ἀπεστήσαμεν τόν πυρετόν αὐτοῦ, ἐπικαλεσάμενοι τό ὄνομα τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ…).
Γενομένων δέ ἡμῶν ἐν Λαπήθῳ, καί εἰδωλομανίας, ἐπιτελουμένης ἐν τῷ θεάτρω, οὐκ εἴασαν ἡμᾶς εἰσελθεῖν ἐν τῇ πόλει, ἀλλά πρός τῇ πύλῃ ἀνεψύξαμεν μικρόν, Τίμων δέ, μετά τό ἀναστῆσαι αὐτόν ἐκ τῆς νόσου, ἦλθεν σύν ἡμῖν. Ἐξελθόντες δέ τῆς Λαπήθου, διά τῶν ὀρέων ὠδεύσαμεν, καί ἤλθομεν εἰς πόλιν Λαπήθου, ὅθεν ὑπῆρχεν καί Τίμων, πρός ὅν εὑρόντες καί Ἡράκλειον (ὁ μετέπειτα Ἠρακλείδιος) ὄντα ἐκεῖ, ἐξενίσθημεν παρ’ αὐτῷ.
Οὗτος ἦν τῆς Ταμασέων, ὅς ἐληλύθει ἐπισκέψασθαι τούς οἰκείους αὐτοῦ, πρός ὅν ἀτενίσας ὁ Βαρνάβας, ἀνεγνώρισεν αὐτόν, πρώην ἐπί τῆς Κιτιέων συντυχίαν πεποιηκῶς μετά Παύλου πρός αὐτόν ᾧ καί Πνεῦμα Ἅγιον ἐδόθη ἐπί τοῦ βαπτίματος, μετεωνόμασεν τέ αὐτόν Ἡρακλείδην. Χειροτονήσαντες τέ αὐτόν ἐπίσκοπον τῆς Κύπρου καί ἐκκλησίαν ἐπιστηρίξαντες ἐν Ταμασῷ κατελείψαμεν αὐτόν εἰς διοίκησιν τῶν ἐκεῖσε κατοικούντων ἀδελφῶν.
Ἡμῶν δέ διελθόντων τό Ὄρος καλούμενον Χιονῶδες, κατηντήσαμεν ἐν Παλαιᾷ Πάφῳ, κακεῖ εὑρόντες Ρόδωνα τινά ἱερόδουλον, ὅν καί αὐτός πιστεύσας συνηκολούθησεν ἡμῖν. Συνηντήσαμεν δέ τινι Ἰουδαίῳ, ὀνόματι Βαριησού, ἐρχομένῳ ἀπό Πάφου, ὅστις καί ἐγνώρισεν Βαρνάβαν ὄντα πρώην μετά Παύλου, οὗτος οὐκ εἴασεν ἡμᾶς εἰσελθεῖν ἐν Πάφῳ, ἀλλ’ ὑποστρέψαντες, ἤλθομεν ἐν τῷ Κουρίῳ.
Καί εὔρομεν δρόμον τινά μιαρόν ἐν τῇ ὀδῶ, πλησίον τῆς πόλεως, ἐπιτελούμενον ἔνθα γυναικῶν τέ ἀνδρῶν πλῆθος γυμνῶν ἐπετέλει τόν δρόμον, καί πολλή ἀπάτη καί πλάνη ἐγίνετο ἐν τῷ τόπῳ ἐκείνῳ. Στραφείς δέ ὁ Βαρνάβας τούτῳ ἐπετίμησεν, καί ἔπεσεν τό ἀπό δυσμῶν μέρος, ὥστε πολλούς τραυματίας γενέσθαι, πολλοί δέ ἐξ αὐτῶν καί ἀπέθανον, οἱ δέ λοιποί ἔφυγον εἰς τό ἱερόν τοῦ Ἀπόλλωνος, τό ὅν πλησίον τῆς πόλεως, ἐποιήσαμεν τήν ἥμερα καί ἀνεψύξαμεν ἐκεῖ.
Τῇ δέ ἐπιούσῃ ἤλθομεν ἐν κώμῃ τινί, ἔνθα Ἀριστοκλιανός κατέμενεν, οὗτος λεπρός ὤν, ἐκαθαρίσθη ἐν Ἀντιοχείᾳ, ὅν καί ἐσφράγισαν Παῦλος καί Βαρνάβας εἰς ἐπίσκοπον, καί ἀπέστειλαν εἰς τήν κώμην αὐτοῦ ἐν Κύπρῳ, διά τό πολλούς Ἕλληνας ὑπάρχειν ἐκεῖ. Ἐξενίσθημεν δέ ἐν τῷ σπηλαίῳ πρός αὐτόν ἐν τῷ ὄρει, κακεῖ ἐμείναμεν ἡμέραν μία. Ἐκεῖθεν τέ ἤλθομεν ἐν Ἀμαθούντι, καί πολύ πλῆθος ἥν Ἑλλήνων ἐν τῷ ἱερῷ ἐν τῷ ὄρει ἀσέμνων γυναικῶν τέ καί ἀνδρῶν σπενδόντων. Προλαβών δέ κακεῖ ὁ Βαριησούς, συνεσκεύασεν τό ἔθνος τῶν Ἰουδαίων, καί οὐκ εἴασεν ἡμᾶς εἰσελθεῖν εἰς τήν πόλιν, εἰ μή γυνή τίς χήρα ὡς ἐτῶν ὀγδοήκοντα ἔξω τῆς πόλεως οὖσα, καί αὐτή τοῖς εἰδώλοις μή προσκυνοῦσα, προσχοῦσα ἡμῖν, ἐδέξατο ἡμᾶς ἐν τῷ οἴκῳ αὐτῆς μίαν ὥραν. Ἐξερχομένων δέ ἡμῶν τόν κονιορτόν τῶν ποδῶν ἐξετινάξαμεν κατέναντι τοῦ ἱεροῦ ἐκείνου, ἔνθα ἡ σπονδή τῶν ἱερέων ἐγίνετο.
Ἐκεῖθεν τέ ἐξελθόντες, ἤλθομεν διά τῶν ἐρήμων τόπων, ἠκολούθει δέ ἡμῖν καί Τίμων. Καί ἐλθόντων ἡμῶν εἰς Κιτιεῖς, πολλοῦ θορύβου γενομένου κακεῖ, ἐν τῷ ἰπποδρόμῳ αὐτῶν, μαθόντες ἐξήλθομεν τήν πόλιν, ἐκτιναξάμενοι τόν κονιαρτόν τῶν ποδῶν ἡμῶν ἅπαντες, οὐδείς γάρ ἡμᾶς ἐδέξατο, εἰ μή ἐν τῇ πύλῃ μίαν ὥραν ἀνεψύξαμεν πλησίον του ὑδραγωγείου.
Ἀναχθέντων δέ ἡμῶν ἐν πλοίῳ ἀπό τῆς Κιτέων, ἤλθομεν ἐπί Σαλαμίνα, καί κατήχθημεν ἐν ταῖς λεγομέναις Νήσοις, ἔνθα κατείδωλος ὁ τόπος ὑπῆρχεν, κακεῖ γάρ πανηγύρεις καί σπονδαί ἐγίνοντο. Εὑρόντες δέ κακεῖ πάλιν Ἡρακλείδην, ἐδιδάξαμεν αὐτόν πῶς κηρύσσειν τό τοῦ Θεοῦ εὐαγγέλιον καί καθιστᾶναι ἐκκλησίας καί λειτουργούς ἐν αὐταῖς. Εἰσελθόντων δέ ἡμῶν ἐν Σαλαμίνι, κατηντήσαμεν εἰς τήν συναγωγήν τήν πλησίον της ἐπιλεγομένης Βυβλίας, κακεῖ εἰσελθόντων ἡμῶν, ἀναπτύξας ὁ Βαρνάβας τό εὐαγγέλιον, ὅπερ ἥν λαβών παρά Ματθαίου τοῦ συνεργοῦ, ἤρξατο διδάσκειν τούς Ἰουδαίους.
Καταντήσαντος δέ τοῦ Βαριησοῦ μετά δύο ἡμέρας, μετά τό κατηχῆσαι Ἰουδαίους οὐκ ὀλίγους, θυμωθεῖς συνῆξε πᾶν το πλῆθος τῶν Ἰουδαίων, καί κατασχόντες τόν Βαρνάβαν, ἐζήτησαν παραδοῦναι Ὑπατίῳ τῷ ἠγεμόνι τῆς Σαλαμίνας. Καί δήσαντες αὐτόν πρός τό ἀγαγεῖν πρός τόν ἡγεμόνα, εὐσεβοῦς δέ Ἰεβουσαίου, συγγενοῦς Νέρωνος καταντήσαντος ἐν Κύπρῳ, μαθόντες οἱ Ἰουδαῖοι, λαβόντες τόν Βαρνάβαν νυκτός, ἔδησαν ἐν σχοινίῳ κατά τοῦ τραχήλου, καί σύραντες ἐπί τό ἱπποδρόμιον ἀπό τῆς συναγωγῆς, καί περάσαντες ἔξω τῆς πύλης, περιστάντες κατέκαυσαν αὐτόν πυρί, ὥστε καί τά ὀστᾶ αὐτοῦ κονίαν γενέσθαι. Εὐθέως, δέ αὐτῇ τῇ νυκτί, λαβόντες τή κονίαν αὐτοῦ, ἔβαλον ἐν σινδόνι, καί ἐν μολύβδῳ ἀσφαλισάμενοι, ἐσκέπτοντο κατά τοῦ πελάγους ρίψαι αὐτόν.
Ἐγώ δέ εὐρών καιρόν τῆς νυκτός, καί τοῦτον μετά Τίμωνος καί Ρόδωνος βαστᾶσαι δυνηθείς, ἤλθομεν ἐν τόπῳ τινί, καί εὑρόντες σπήλαιον κατηγάγομεν αὐτόν ἐκεῖ, ἔνθα τό ἔθνος τῶν Ἰεβουσαίων τό πρίν κατώκει, ἀποκεκρυμμένον δέ τόπον εὑρόντες ἐν αὐτῷ, ἀπεθέμεθα σύν τοῖς μαθήμασιν οἷς παρέλαβεν παρά Μαατθαίου. Ἤν δέ ὥρα Τετάρτη τῆς νυκτός δευτέρας σαββάτων.
Ὡς δέ ἐκρύβημεν ἐν τῷ τόπῳ, ζήτησιν οὐκ ὀλίγην ἐποιήσαντο οἱ Ἰουδαίοι καθ’ ἡμῶν, καί μόλις εὑρόντες κακεῖ πλησίον τῆς κώμης, κατεφύγομεν ἐν αὐτῷ, καί οὕτως διελάθομεν αὐτούς. Ἀπεκρύβημεν δέ ἐν τῷ σπηλαίῳ τρεῖς ἡμέρας, καί ἀναχωρησάντων τῶν Ἰουδαίων, ἐξελθόντες κατελείψαμεν τόν τόπον νυκτός. Προσλαβόμενοι δέ Ἀρίστωνα καί Ρόδωνα, ἤλθομεν ἐν κώμῃ Λιμνίτη.
Ἐλθόντες δέ ἐπί τόν ἁγιαλόν εὔρομεν πλοῖον Αἰγύπτιον, καί ἀνελθόντες εἰς αὐτό κατήχθημεν ἐν Ἀλεξάνδρεια…».
Σύμφωνα με τις Πράξεις των Αποστόλων ο Ιωσής «ὁ ἐπικληθείς Βαρνάβας, ὅ ἐστί μεθερμηνευόμενον υἱός παρακλήσεως, Λευίτης, Κύπριος τῷ γένει, ὑπάρχοντος αὐτῶ ἀγροῦ, πωλήσας ἤνεγκε τό χρῆμα παρά τάς πόδας τῶν ἀποστόλων», ανήκει στη μεγάλη σειρά των πρώτων αποστόλων και αρχιτεκτόνων του Χριστιανισμού, και δίκαια ο Εφραίμ ο Αθηναίος στο απολυτίκιο του μεγάλου αποστόλου, τον αποκαλεί «θείον των εθνών σαγηνευτήν», «χάριτος δοχείον», «του θείου Παύλου συνέκδημον», «οικουμένης κήρυκα» και για μας τους πιστούς της Κυπριακής Εκκλησίας «το μέγα κλέος της Κύπρου», «ισοστάσιον» των δώδεκα μαθητών του Κυρίου και πρώτο μεταξύ των εβδομήκοντα κρυφών μαθητών του Θεανθρώπου. Για τον ιδρυτή και προστάτη της Εκκλησίας της Κύπρου Βαρνάβα, εκτός από τις Πράξεις των Αποστόλων, ομιλούν και άλλες σημαντικές θρησκευτικές και ιστορικές πηγές. Μεταξύ άλλων μιλεί ο συνέκδημος του αποστόλου μέγας απόστολος των εθνών Παύλος στην προς Γαλάτας επιστολή του, ο Ευσέβιος Καισσαρείας, στην Εκκλησιαστική Ιστορία του, οι Περίοδοι και μαρτύριον του Αγίου Βαρνάβα του απστόλου, ο Αλέξανδρος Μοναχός ο Εφραίμ ο Αθηναίος κι αρκετά άλλα κείμενα κατοπινών αιώνων. Στο συνταχθέν υπό Εφραίμ του Αθηναίου απολυτίκιον του αποστόλου διατυπώνεται η ουσία της προσωπικότητας και του έργου του αγίου ανδρός: «Τό μέγα κλέος τῆς Κύπρου, τῆς οἰκουμένης τόν κήρυκα, τῶν Ἀντιοχέων τόν πρώτον, τῆς χριστωνύμου κλήσεως ἀρχιτέκτονα, τῆς Ρώμης τόν κλεινόν εἰσηγητήν, καί θεῖον τῶν ἐθνῶν σαγηνευτήν, τό τῆς χάριτος δοχεῖον τοῦ Παρακλήτου Πνεύματος τόν ἐπώνυμον, Ἀπόστολον τόν μέγαν, τόν τοῦ θείου Παύλου συνέκδημον τῶν ἑβδομήκοντα πρώτον, τῶν δώδεκα ἰσοστάσιον, πάντες συνελθόντες σεπτῶς οἱ πιστοί, τόν Βαρνάβαν ἄσμασι στέψωμεν, πρεσβεύει γάρ τῷ Κυρίῳ ἐλεηθῆναι τάς ψυχάς ἡμῶν».
Το Ευαγγέλιο της Αναστάσεως κηρύσσεται στην Κύπρο, όπως το είδαμε, από τα μέσα του πρώτου μεταχριστιανικού αιώνα εκτοπίζοντας τα ξόανα της Κύπριδος Αφροδίτης και τα άλλα είδωλα και αγάλματα των παγανιστικών θεοτήτων. Χαρακτηριστική είναι η επιγραφή από τον οίκο του Ευστολίου στο Κούριο, η οποία λέγει σε μετάφραση: «Το σπίτι αυτό αντί του παλιού στολισμού του από μεγάλες πέτρες, στερεό σίδερο, ξανθό χαλκό και χάλυβα, έχει τώρα ζωστεί τα πολυσέβαστα σύμβολα του Χριστού».
Στον εκχριστιανισμό της Κύπρου και με τα πρώτα βήματα της Εκκλησίας της νήσου είναι συνδεδεμένες και άλλες άγιες μορφές. Επετέλεσαν σημαντικό έργο για τη διάδοση του ευαγγελικού λόγου οι Λάζαρος, ο τετραήμερος, φίλος του Χριστού και πρώτες επίσκοπος Κιτίου, Ηρακλείδιος, επίσκοπος Ταμασού, Μνάσων, Τυχικός, Τίμων, Αρίστων, Ρόδων, Φιλάγριος, Επαφράς, Αριστοκλιανός, Αυξίβιος, κ.α.
Άγιος Λάζαρος
Μετά την έγερσή του από το Χριστό ο άγιος Λάζαρος έζησε 30 περίπου χρόνια. Ήλθε στη Λάρνακα γύρω στο 36 μ.Χ. Χειροτονήθηκε πρώτος επίσκοπος Κιτίου από τους αποστόλους Παύλο και Βαρνάβα και ποίμανε την Εκκλησία του για 18 περίπου χρόνια. Με τον άγιο Λάζαρο είναι συνδεδεμένες πολλές παραδόσεις. Μια κυπριακή παράδοση αναφέρει πως ο άγιος Λάζαρος, του οποίου ο τάφος βρίσκεται στο Κίτιο, τη σημερινή Λάρνακα, μετά την ανάσταση του δεν γέλασε ποτέ, παρά μόνο μια φορά, όταν είδε μια γυναίκα να κλέβει ένα πήλινο δοχείο. Τότε γέλασε και είπε: Το ένα χώμα κλέβει το άλλο! Η μνήμη της εκ νεκρών έγερσης του Λαζάρου εορτάζεται το Σάββατο πριν από την Κυριακή των Βαΐων.
Άγιος Ηρακλείδιος
Ο Άγιος Ηρακλείδιος, πρώτος επίσκοπος Ταμασού, που εορτάζεται στις 17 Σεπτεμβρίου, γεννήθηκε στη Λαμπαδό και ήταν γιός ειδωλολάτρη ιερέα. Βαπτίστηκε χριστιανός και χειροτονήθηκε σε ιεράρχη από τους αποστόλους Παύλο και Βαρνάβα. Εργάστηκε μαζί με τον Μνάσωνα, τον «αρχαίον μαθητήν», όπως τον αποκαλούν οι Πράξεις των αποστόλων, στο έργο της οικοδομής ψυχών στον αμπελώνα του Κυρίου. Και δεν είναι λίγες οι ψυχές που αλίευσε στο θείο δίκτυ του Χριστού. Σώζεται το υπόγειο σπήλαιο του αγίου Ηρακλειδίου στο ομώνυμο γυναικείο μοναστήρι στο Πολιτικό, κατοικία, εκκλησία, ασκητήριο και τάφος του μεγάλου επισκόπου. Αναφέρονται πολλά θαύματα του αγίου από την ιερή μας παράδοση. Μαρτύρησε από τους ειδωλολάτρες στην πλατεία της Ταμασού. Ύστερα από φρικτό βασανισμό τον ετελείωσαν με ξίφος. Γύρω στο 400 μ. Χ. κτίσθηκε πάνω από το υπόγειο σπήλαιο και η πρώτη μονή προς τιμήν του αγίου Ηρακλειδίου, πρώτου επισκόπου Ταμασέων.
Άγιος Μνάσων
Συναγωνιστής του αγίου Ηρακλειδίου, ο άγιος Μνάσων, ο οποίος εορτάζει στις 19 Οκτωβρίου, «αρχαίος μαθητής», σύμφωνα με τις Πράξεις των αποστόλων, κατάγεται από την Ταμασό και ως πρεσβύτερος και βοηθός του αγίου Ηρακλειδίου, εργάστηκε σκληρά για την εγκαθίδρυση στην Κύπρο της θρησκείας του Σταυρού. Διαδέχθηκε στο θρόνο της Ταμασού, μετά τον μαρτυρικό θάνατό του, τον άγιο Ηρακλείδιο και ο ίδιος χειροτόνησε σε βαθειά γεράματά αντικαταστάτη του, κοινή ψήφω, τον Ρόδωνα.
Απόστολος Τυχικός
Για τον απόστολο Τυχικό και την ξεχωριστή θέση που κατέχει στον ευαγγελισμό της Κύπρου και της τότε οικουμένης, αρκεί να αναφέρουμε το πόσο στενά ήταν συνδεδεμένος με τον μεγάλο απόστολο των εθνών Παύλο και το γιγαντιαίο έργο του. Γράφει για τον Τυχικό ο απόστολος Παύλος στο Στ’ κεφάλαιο της προς Εφεσίους επιστολής του: «Ἵνα δέ εἰδῆτε καί ὑμεῖς τά κατ΄ἐμέ, τί πράσσω, πάντα ὑμῖν γνωρίσει Τυχικός ὁ ἀγαπητός ἀδελφός καί πιστός διάκονος τῷ Κυρίῳ ὅν ἔπεμψα πρός ὑμᾶς εἰς αὐτό τοῦτο, ἵνα γνῶτε τά περί ὑμῶν καί παρακαλέσῃ τάς καρδίας ὑμῶν». Στην προς Κολασσαείς επιστολή του ο Παύλος, ονομάζει «σύνδουλο» του τον Τυχικό. Ο απόστολος Τυχικός ήλθε στην Κύπρο μετά το μαρτυρικό θάνατο του αποστόλου Βαρνάβα και μαζί με τους Επαφρά και Αυξίβιο, εργάστηκαν στη στερέωση των χριστιανικών εκκλησιών της νήσου, ως επίσκοποι.
Άγιος Αυξίβιος
Ο άγιος Αυξίβιος, μυήθηκε στη νέα θρησκεία του Ιησού από τον ευαγγελιστή Μάρκο. Εγκαταστάθηκε ως επίσκοπος Σόλων από τον άγιο Ηρακλείδιο, κατόπιν πιθανής προτροπής του αποστόλου Παύλου, μετά το μαρτύριο του ιδρυτού και προστάτου της κυπριακής Εκκλησίας αποστόλου Βαρνάβα. Ο άγιος Αυξίβιος, του οποίου τη μνήμη εορτάζει η Εκκλησία στις 17 Φεβρουαρίου, όπως λέγει και το απολυτίκιο του, ανεδείχθη ιεράρχης ευκλεής και όργανον του Αγίου Πνεύματος. Εργάστηκε σκληρά και συστηματικά για την εδραίωση του Χριστιανισμού στην Κύπρο.
Διωγμοί
Οι τρείς πρώτοι χριστιανικοί αιώνες στην Κύπρο δεν ήσαν εύκολοι για τα εκκλησιαστικά πράγματα. Χρειάστηκε κόπος και μόχθος, ιδρώτας, αλλά και αίμα αγίων, για να κρατηθεί και να θεμελιωθεί η πίστη του Ευαγγελίου. Οι αντιδράσεις και οι διώξεις προέρχονταν τόσο από τους Ιουδαίους, όπως το είδαμε και στην περίπτωση του μαρτυρίου του αποστόλου Βαρνάβα, όσο και από εθνικούς, όπως ισχύει για το μαρτυρικό τέλος του αγίου Ηρακλειδίου, επισκόπου Ταμασέων. Αρκετοί υπήρξαν οι άγιοι μάρτυρες, οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντες, για το λόγο του Σταυρού. Το κυπριακό μαρτυρολόγιο περιλαμβάνει στις σειρές του ονόματα όπως των: Αθανασίου, Δημητριανού, Αριστοκλέους, Κόνωνος, Λουκίου, Νεμεσίου, Φιλωνίδη και πολλών άλλων.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα μάρτυρος για τη θεμελίωση του Χριστιανισμού είναι το αναφερόμενο υπό του αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’ στο βιβλίο του Κύπρος, η Αγία Νήσος για το μάρτυρα Αθανάσιο: «Αθανάσιος, Αναγνώστης, μάρτυς. Ούτος κατά τους επί Μαξιμιανού διωγμούς, ομολογήσας Χριστόν, υπέστη μαρτυρικόν θάνατον εις την Σαλαμίνα της Κύπρου, τιμηθείς την κεφαλήν. Μνημονεύεται μετά βραχέος υπομνήματος εις το Συναξάριον Κωνσταντινουπόλεως την 23ην Ιουνίου μετά των συν αυτώ μαρτυρησάντων Αριστοκλέους πρεσβυτέρου και Δημητριανού διακόνου».
Πηγή υλικού
Κλείτου Ιωαννίδη, Εκκλησία Κύπρου – Ιστορία και πολιτισμός 2000 ετών, Εκδόσεις ΑΛΑΣΙΑ, Κύπρος 1997, Δεύτερη έκδοση, σ. 26-35
Επιλογή υλικού
Αικατερίνη Διαμαντοπούλου
Θεολόγος ΜΑ - Φιλόλογος PhD Φιλοσοφίας
Login
Υπενθύμιση κωδικού