Η Αγία Γη, ο τόπος όπου περπάτησε ο Κύριος, παραμένει ως τις μέρες μας κυρίως υπό το Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, που εδώ και 2000 χρόνια αγωνίζεται για τα παλαιά δίκαιά του. Είναι συγκινητικό να βλέπεις σήμερα την ελληνική σημαία, μαζί με αυτήν του Πατριαρχείου, να κυματίζουν έξω από τα προσκυνήματα, μέσα στα εδάφη του Ισραήλ, της Παλαιστινιακής Αρχής, αλλά και της Ιορδανίας και τους 100 περίπου ιερωμένους να τα υπερασπίζονται.
Η πρώτη χριστιανική εκκλησία που ιδρύθηκε εκεί, παρέμεινε ορθόδοξη και ελληνόγλωσση, με άνθηση των μονών και πλήθος ασκητών. Οι αυτοκράτορες Άγιος Κωνσταντίνος, με τη μητέρα του Αγία Ελένη, ο Ιουστινιανός και ο Ηράκλειος στήριξαν με κάθε τρόπο τους ναούς και τις μονές. Τα προσκυνήματα δέχθηκαν μεγάλες συμφορές από τους Πέρσες το 614 και τους Άραβες το 637, στους οποίους περιήλθε η Αγία Γη επί σειράν αιώνων, με ένα διάλειμμα κατά τον 12ο αιώνα με την εκεί κατάκτηση από τους Σταυροφόρους.
Τον 16ο αιώνα επικράτησε στην Αγία Γη η Οθωμανική κυριαρχία που διήρκησε ως τα 1917. Τετρακόσια δύσκολα χρόνια, με μεγάλες διακυμάνσεις και αμφισβητήσεις της Ελληνορθόδοξης δικαιοδοσίας από Λατίνους και Αρμενίους. Οι πανουργίες, οι βιαιότητες, οι συγκρούσεις και οι καταλήψεις των προσκυνημάτων μας διαδέχονταν η μία την άλλη. Σκοπός των αντιπάλων μας ήταν να διεισδύσουν ως καταληψίες στους ιερούς χώρους, να δωροδοκήσουν υπέρ αυτών την Οθωμανική αρχή και να προσεταιριστούν τις δυτικές μεγάλες δυνάμεις ώστε να έχουν από αυτές προστασία και πολιτικές παρεμβάσεις. Και από την άλλη μεριά, η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ρωσίας με την τσαρική υποστήριξη φρόντιζε τα δικαιώματα του Ελληνορθοδόξου Πατριαρχείου, μη χάνοντας ωστόσο την ευκαιρία να τονίζουν και τη δική τους παρουσία ως προστάτες των Ορθοδόξων.
Διαβάζοντας την αναλυτική και πολύτιμη «Ιστορία της Εκκλησίας Ιεροσολύμων» του Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου, απορεί και θαυμάζει κανείς για το πώς ο ταλαίπωρος Ορθόδοξος ελληνισμός με τον Πατριάρχη του και τους μοναχούς του, άντεξε ανά τους αιώνες με τόσες πολλές συγκρούσεις απέναντι στους Λατίνους και τους Αρμενίους, με αγώνες σκληρούς και ακατάπαυστους. Μόνο στη Θεία Πρόνοια μπορούμε να αποδώσουμε την παραμονή μας εκεί, η οποία προστατεύει, ενισχύει και στηρίζει το Πατριαρχείο μας, το παλαίφατο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων.
Το 18ο και 19ο αιώνα η Γαλλία εμφανίζεται ως ο κύριος προστάτης των Λατίνων και από την άλλη οι Ρώσοι των Ορθοδόξων. Οι σχετικοί ανταγωνισμοί και οι παρεμβάσεις προς την Υψηλή Πύλη, οδήγησαν τους Δυτικούς προς μεγάλη εχθρότητα προς τους Ρώσους και αυτό ήταν ένα μεγάλο αίτιο για τον μεταξύ τους Κριμαϊκό πόλεμο (1854). Η σύναψη ειρήνης μεταξύ των εμπολέμων, η συνθήκη των Παρισίων το 1856, όπως λέγεται, ουσιαστικά επικύρωσε τα δίκαια του Ελληνορθοδόξου Πατριαρχείου επί των προσκυνημάτων και καθιέρωσε το προσκυνηματικό καθεστώς (status quo). Είκοσι χρόνια αργότερα, το 1878, το συνέδριο του Βερολίνου επισφράγισε τη συνθήκη του 1856, την οποία σεβάσθηκαν όλες οι δυνάμεις, η Οθωμανική Πύλη, αργότερα η αγγλική κυριαρχία (1917), το κράτος του Ισραήλ, η Ιορδανία και η Παλαιστινιακή Αρχή.
Παρά ταύτα, δεν έπαυσαν οι αντιπαραθέσεις και οι προσπάθειες Αρμενίων και Λατίνων να καταπατήσουν de facto τα προσκυνήματά μας. Παρακολουθούμε κάθε χρόνο τα Χριστούγεννα τις αψιμαχίες μεταξύ Αρμενίων και Ελληνορθοδόξων στη Βασιλική της Γεννήσεως στη Βηθλεέμ, που φθάνει μέχρι ξυλοδαρμών. Θα έπρεπε να ενισχύεται ο μοναχισμός στην Αγία Γη, όπου οι μοναχοί είναι εθνικοί ήρωες. Και βέβαια το ελληνικό κράτος και η Εκκλησία θα έπρεπε να έχουν βρει κάθε τρόπο να ενισχύουν την παρουσία του Πατριαρχείου μας στην Αγία Γη.
Πηγή υλικού
Φώτιος Αρ. Δημητρακόπουλος, Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών
Επιλογή υλικού
Αικατερίνη Διαμαντοπούλου, Υπεύθυνη υλικού των Ιστοχώρων του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων